Horloges vertellen niets anders dan de tijd. Het is een vaak gehoorde opmerking waar menig horlogeliefhebber de kriebels van krijgt. Horloges zijn namelijk zoveel meer; zo zijn er door de jaren heen tal van horloges ontwikkeld met extra functies die veel verder gaan dan alleen het vertellen van de tijd. Er zijn horloges ontwikkeld voor de luchtvaart, watersport of specifiek voor de racerij. Horloges met functies waarvan de meeste mensen niet eens weten wat zij hiermee kunnen doen.
Twee bekende functies die je gegarandeerd vaker op een horloge heeft gezien zijn de chronograaf en de tachymeter. Beiden geven uw horloge een stoer en sportief uiterlijk, maar zijn in eerste instantie niet ontwikkeld om er alleen maar mooi uit te zien. Beiden dienen ook daadwerkelijk een functie. Als je leert hoe deze functies samenwerken, kan uw horloge een handig meetinstrument worden. Als je geen idee hebt hoe uw chronograaf werkt ten op zichte van de nummers op de tachymeterschaal, lees dan verder.
Hoe gebruikt u de chronograaffunctie?
Kortweg is chronograaf gewoon een mooi woord voor stopwatch. Deze functie werd toegevoegd aan mannenhorloges in het begin van de 20e eeuw om onder andere coureurs en piloten in staat te stellen zichzelf en elkaar te timen. Ook astronauten tijdens Amerika’s gouden eeuw van de ruimteverkenning gebruikte horloges voorzien van een chronograaffunctie. Zo gebruikte Apollo 13-astronaut Jack Swigert de chronograaf op zijn Omega Speedmaster om een belangrijke koerscorrectie te timen tijdens hun gevaarlijke reis terug naar de aarde.
Het gebruik van een chronograafhorloge is vrij eenvoudig. Je hoeft alleen maar op de bovenste start/stop-knop aan de zijkant van het horloge te drukken om de stopwatch te activeren of te stoppen; u kunt vervolgens op de onderste knop aan de zijkant van het horloge drukken om de stopwatch te resetten en terug te zetten naar de nul positie.
Maar wat betekenen nu de drie kleine registers van de chronograaf op de wijzerplaat? De meeste horloges met chronograaffunctie hebben drie van deze registers maar er bestaan ook chronografen met slechts twee registers op de wijzerplaat. Deze horloges zijn enkel voorzien van een seconde- en minutenwijzer. Horloges met drie registers, ook wel ‘subdials’ genoemd in het Engels, bestaan doorgaans uit een secondewijzer, een minutenwijzer en een uurwijzer. Zie hieronder een voorbeeld van een horloge met drie registers.
De lange, dunne secondewijzer op de 12 positie telt bij horloges zonder chronograaffunctie de seconden van de huidige tijd. Bij een horloge met chronograaffunctie staat deze secondewijzer stil en wordt deze pas geactiveerd nadat u de stopwatch heeft gestart. De seconden van de huidige tijd worden bijgehouden in een van de kleine registers. Vaak is dit het register rechts gepositioneerd op de wijzerplaat. Binnen dit register lopen de seconden altijd door, ongeacht of je de chronograaf hebt geactiveerd of niet. De secondewijzer van de chronograaf daarentegen loopt enkel en alleen als je deze activeert door op de start/stop knop aan de zijkant van het horloge te drukken.
De minutenwijzer van de chronograaf is doorgaans links gepositioneerd op de wijzerplaat. Hierop kun je aflezen hoeveel minuten er zijn verstreken na het activeren van de stopwatch. Vaak loopt dit register tot 30 minuten. De uurwijzer in het hierboven afgebeelde horloge is centraal onderin gepositioneerd op de wijzerplaat. Zoals de naam al doet vermoeden geeft deze aan hoeveel uren er zijn verstreken na het activeren van de stopwatch.
Hoe leest u een tachymeterring af?
Het gebruik van een chronograaf is dus vrij eenvoudig. In basis is het gewoon een stopwatch, maar in combinatie met de tachymeterring kunt u een waar meetinstrument maken van uw horloge. Laten wij eens dieper ingaan op de tachymeter. Het gebruik van een tachymeterring vereist wat mentale inspanning, maar als je eenmaal weet hoe het werkt kun je allerlei metingen doen met betrekking tot snelheid en afgelegde afstand. Een tachymeter is in principe een speciale schaal die wordt aangebracht op de lunette van horloge of op de buitenste rand van de wijzerplaat. Om gebruik te kunnen maken van deze schaal is de volgende formule nodig: Tachymeterschaalwaarde = 3.600 (aantal seconden in een uur)/verstreken tijd in seconden. Met deze schaal kun je de verstreken tijd (in seconden per eenheid) omzetten in snelheid (in eenheden per uur). Laten wij eens kijken hoe je een tachymeter kunt gebruiken om snelheid en afstand te meten in een aantal verschillende scenario's.
De tachymeter gebruiken om snelheid te meten
Om de snelheid van een object te meten met behulp van een tachymeter, moet je de ingestelde afstand tussen twee punten weten. Stel je bent op een circuit en je weet dat de afstand tussen de eerste bocht en de tweede bocht 1 kilometer is. Dan kun je met deze kennis de gemiddelde snelheid van een auto meten. Het werkt als volgt; zodra de auto bocht 1 passeert, druk je op de startknop op jouw chronograaf. Wanneer de auto bij bocht 2 aankomt, stop deze dan. Volgens jouw chronograaf duurde het 22 seconden om van bocht 1 naar bocht 2 te gaan. Als je nu kijkt naar de tachymeterschaal zie je dat de secondewijzer van de chronograaf 180 aangeeft op de tachymeterschaal. Dit betekent dat de auto gemiddeld 180 kilometer per uur reed tussen bocht 1 en bocht 2.
Als je de verstreken tijden meet op afstanden korter dan 1 kilometer of 1 mijl, moet je een beetje wiskunde doen om de gemiddelde snelheid te kunnen berekenen. Laten we zeggen dat je een kwart mijl race kijkt, je start de chronograaf op het moment dat het startschot klinkt en stopt de chronograaf op het moment de auto de finishlijn passeert. Volgens jouw meting deed de auto 16 seconden over de kwartmijl afstand. Je leest jouw tachymeterschaal af en ziet dat de schaal 225 aangeeft. Omdat de afstand werd gemeten over slechts een kwart mijl moet je een vierde nemen van de afgelezen waarde. Dit betekent dus dat de gemiddelde snelheid van de auto ongeveer 56,25 mijl per uur was.
Maar wat doe je als je iets wilt meten dat langer duurt dan 60 seconden? Onthoud dan dat de tachymeterschaal alleen geschikt is voor het meten van verstreken tijd tot een minuut maximaal. Maar met een beetje wiskunde kun je nog steeds de tachymeter van jouw horloge gebruiken om de gemiddelde snelheid te meten voor dingen die langer duren dan een minuut. Laten we zeggen dat je een paardenrace van 1 mijl bekijkt, en je wilt weten hoe snel het winnende paard gemiddeld was. Hij voltooide de mijl in 1 minuut 34 seconden, ofwel 94 seconden. De 94 seconden kunnen niet worden afgelezen op de tachymeterschaal. Maar laten wij eens kijken naar zijn snelheid op een halve mijl. We kunnen schatten dat het paard 47 seconden nodig had om een halve mijl te voltooien (94 seconden gedeeld door 2 = 47 seconden). 47 seconden is binnen het bereik van de tachymeter en u kunt aflezen dat de schaal 75 aangeeft. Om de gemiddelde snelheid per uur voor de volledige mijl te berekenen, moet u die 75 door 2 delen, wat een gemiddelde snelheid geeft van 37,5 mijl per uur.
Hoe gebruik je een tachymeter om afstand te meten?
Naast het meten van de snelheid van een object, kunt u een tachymeter ook gebruiken om de afgelegde afstand te meten. Om dit te kunnen doen, moet je eerst jouw kruissnelheid kennen en dient deze constant te blijven. Laten we zeggen dat je op de snelweg rijdt met een snelheid van 75 kilometer per uur. Start vervolgens de secondewijzer van jouw chronograafhorloge. Wanneer de secondewijzer 75 op de tachymeterschaal aangeeft heb je 1 kilometer afgelegd. Merk hierbij wel op dat jouw snelheid de gehele tijd gelijk dient te blijven. Met deze handige tips bent je nu in staat om het maximale uit jouw chronograafhorloge te halen.